Arkeometri Anabilim Dalı

Arkeometri bilimsel yöntemlerin ve metodolojilerin arkeolojik ve tarihi malzemeye uygulanması yoluyla eserlerin yapısı, hammaddesi, kimyasal ve mineralojik kompozisyonu hakkında bilgi edinmemizin yanı sıra eserlerin tarihlendirilmesini sağlayan bir bilim dalıdır.

Programın ana gerekçesi soysal ve fen bilimleri alanlarından lisans derecesi almış üniversite mezunlarının ülkemizin yaşadığı arkeolojik problemlere fen ve doğa bilimlerini uygulayarak bilimsel çözüm üretmelerini sağlamaktır. Tarihi anlama çalışmaları fen bilimleri alanında çalışanlarla arkeologlar arasında işbirlikleri kurulmasıyla yeni bir boyut kazanmıştır. Bundan dolayı arkeolojik objelerin tarihlendirilmesi, analizi, tanımlanması ve orijinalliğinin belirlenmesi gelişen bilimsel dünyada oldukça önem kazanmıştır.

Ülkemizde arkeometri alanında yetişmiş bilim insanı yok denecek kadar azdır. Arkeometri AB dalı yüksek lisans programı Batman Üniversitesi dışında yalnızca ODTÜ ve Çukurova Üniversitelerinde bulunmaktadır. Doktora programı ise yalnızca ODTÜ’de bulunmaktadır. Ülkemizin arkeometri bilimi konusunda az gelişmiş olması arkeolojik kazılardan elde edilen kültür varlıklarının tarihlendirilmesi, karakterize edilmesi, orijinalliğinin belirlenmesi ve restorasyon amacıyla çalışılması konularında bilimsel çalışma yapacak bilim insanı bulmada zorluklar yaşamasına neden olmaktadır. Eserler genellikle yurtdışına analiz için gönderilmektedir. Bu da finansman, saygınlık kaybına neden olmaktadır. Bunun yanı sıra ülkemizde bu bilim dalının gelişmemesine neden olmaktadır.

Arkeometri alanında yüksek lisans ve doktora derecelerinin çok yetersiz olması müzelere eser alımı sırasında eserlerin orijinalliğini belirlemede sıkıntılar yaşanmasına neden olmakta bu da hem ülkemizde hem yurt dışında üretilen sahte eserler için ülkemiz müzelerini ve koleksiyonerlerini potansiyel pazar haline getirmiştir. Ayrıca restorasyon öncesi gerekli analiz çalışmalarını yapacak arkeometristlerin olmamasından dolayı bir çok kültür varlığımız restorasyon adı altında tahrip edilebilmekte Kültür ve Turizm Bakanlığının kuruduğu Bölge Restorasyon laboratuarlarında hizmet verecek veya çalışan personeli bu konuda eğitecek yeterli arkeometri yüksek lisans programları bulunmamaktadır. En önemli sorunlardan biri de arkeologların istediği araştırmaları yapabilecek arkeometristlerin ülkemizde yeterinde yer almamasından dolayı eserlerden gerekli bilimsel bilginin alınmasında yaşanmakta eserler yurtdışına çıkarılmak zorunda kalınmaktadır.

Ülkemizde güncel olarak 73 adet arkeoloji bölümü (NÖ ve İÖ) onlarca üniversitede fizik, kimya, biyoloji, jeoloji, metalürji bölümleri bulunmaktadır. Batman Üniversitesinde Arkeoloji, Sanat tarihi, Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü (KVKO), Fizik, Biyoloji, Kimya ve Jeoloji bölümlerinin lisans öğrencileri ve öğretim üyeleri bulunmaktadır. Tüm bu bölüm öğrencilerinin öğrenim görebileceği yüksek lisans programı kurularak ülkemizde arkeolojik eserlerle ilgili yaşanan tüm araştırma problemlerini çözecek bilim ve uygulamacı insanlarının yetiştirilmesi amaçlanmıştır Kurulan arkeometri ABD, arkeoloji, fizik, kimya, biyoloji ve KVKO laboratuvarları döner sermaye işletmesi ve yetiştirilen arkeometristler aracılığıyla özel kurum ve kuruluşlara hizmet verilmektedir.